واژه "دوربین مداربسته" برگردان فارسی کلمه انگلیسی  closet circuit television  یا به اختصار cctv می‌باشد. معنی لغوی آن جعبه جادویی مدار بسته است و به دوربین‌هایی گفته می‌شود که در جای خود ثابت‌اند.

دوربین مداربسته به کلیه دوربین‌هایی اطلاق می‌گردد که در محل خود ثابت بوده و تصاویر را به یک یا چند محل ارسال می‌کنند. از آنجا که اغلب این دوربین‌ها در حفاظت، نظارت و سیستم‌های مانیتورینگ امنیت بکار می‌رود این واژه بیشتر به همین حیطه برمی‌گردد اما معنی فنی آن حتی دوربین‌های ویدیو تلفن و کنفرانس را نیز در بر می‌گیرد.

کاربردهای دوربین مداربسته

کاربرد اصلی و عمده دوربین‌های مداربسته در سیستم‌های حفاظتی است اما کاربرد‌های آن به سیستم‌های حفاظتی محدود نبوده و از آن فراتر می‌رود کاربردهایی از قبیل کاربردهای پلیسی، نظامی، فضایی، صنعتی، کنترل ترافیک، ارتباطات ویدیویی و تصویر برداری نامحسوس.

- جلوگیری از ارتکاب جرایم:

کاربرد دوربین‌های مداربسته در جلوگیری از ارتکاب جرایم بسیار وسیع است. از جلوگیری از جرایم رانندگی تا جرایم جنایی. استفاده نامحسوس از دوربین های مخفی نیز بسیار رواج یافته است. بطور مثال می‌توان به دوربین‌های دستگاه‌های خودپرداز اشاره کرد که برای شناسایی جرایمی چون وارد کردن تصادفی رمز کارت اعتباری کاربرد دارد.

آخرین تحقیقات آماری از شهر‌های بزرگ آمریکا و انگلستان نشان می‌دهد بعد از نصب دوربین‌های مداربسته در پارکینگ‌ها 51 درصد از تعداد جرایم کاسته شده است. در فرودگاه‌ها میزان کاهش جرایم 23% و در سایر مراکز عمومی روی هم رفته این مقدار 7% بوده است.

 -کاربرد صنعتی:

در کارخانجات صنعتی نیز از دوربین‌‎های مداربسته در محل‌ها یا مراحلی از کار که حضور فیزیکی انسان خطرناک، دشوار یا حتی غیر ممکن است نیز بهره گرفته می‌شود. در کارخانجاتی مثل کارخانجات شیمیایی یا نیروگاه‌های هسته ای. در مراکز صنعتی استفاده از دوربین‌های اسکن خط تولید و دوربین‌های حرارتی رواج زیادی دارد.

  -کنترل ترافیک:

امروزه در اکثر کشورهای جهان از دوربین‌های مداربسته برای کنترل ترافیک وسایل نقلیه در سطح گسترده‌ای استفاده می‌شود. از جمله کنترل میزان ترافیک در خیابان‌ها و ارسال اطلاعات توسط gps به رانندگانی که قصد عبور از مسیر آن خیابان‌ها را دارند. تحت نظارت قراردادن تصادفات و شناسایی جرایم رانندگی حداقل کاربرد‌های دوربین مداربسته در کنترل وسایل نقلیه هستند. شناسایی اتوماتیک پلاک خودروها از جمله آخرین دستاورد‌های دوربین های مداربسته در این بخش می باشند.

-امنیت نقل و انتقالات:

در نقل و انتقلات عمومی از دوربین مداربسته برای جلوگیری از حوادثی که ممکن است در اثر خارج از دید بودن محل صورت بگیرد استفاده می شود. بطور مثال در متروها از دوربین مداربسته برای کنترل درهای ورود و خروج مسافران به منظور اطمینان از اینکه مسافر از در عبور کرده است و یا موارد مشابه آن در اتوبوس ها و قطارهای شهری

انواع دوربین مداربسته

از نظر نوع سیگنال:

-دوربین‌های آنالوگ

-دوربین های آی پی تحت شبکه IP

-دوربین های دو منظوره

از نظر شکل ظاهری و کاربرد متناظر:

-دوربین‌های دام dome

-دوربین‌های صنعتی

-دوربین‌های مینیاتوری

-دوربین‌های مادون قرمز ir

-دوربین‌های اسپید دام، دوربین های چرخشی ptz

از نظر قاب و پوشش:

-دوربین‌های ضد آب قاب بزرگ (پمپ بنزین)

-دوربین‌های مخفی

-دوربین‌های قاب فانتزی

-دوربین‌های آنالوگ

 این دوربین‌ها نسل ابتدایی دوربین‌های مداربسته می‌باشند که برای دریافت و ارسال اطلاعات صدا و تصویر از امواج آنالوگ استفاده می‌کنند. صدا و تصویر این دوربین‌ها هر یک توسط کابل دورشته‌ای جداگانه منتقل می‌شوند که یک رشته از سیم‌ها نقش جلوگیری از نویز بر سیم اصلی را ایفا می‌کند. کابل متداول برای تصویر این دوربین‌ها کابل کواکسیال rg59 است گرچه ارتباط تصویر این دوربین‌ها با کابل‌های مختلف بر حسب نیاز امکان پذیر است.

کیفیت این دوربین‌ها همانگونه که از نامشان پیداست تابعی از امواج آنالوگ است. امواج آنالوگ همواره در معرض نویز قرار دارد. نویز‌های مختلف الکترومغناطیسی و نویز‌های ناشی از نوسانات برق همواره یکی از تهدیدات جدی بر کیفیت دوربین‌های مداربسته آنالوگ می‌باشند. به همین دلیل استفاده از کابل‌ها و تجهیزات با کیفیت بالا روی کیفیت تصویر در این نوع دوربین‌ها تاثیر بسزایی دارد.

زمانی که نیاز به ارسال تصاویر و صدا بصورت بی‌سیم باشد این دوربین‌ها ضعف بزرگی از خود نشان می‌دهند. اگر قرار باشد تصاویر به همان صورت آنالوگ انتقال یابند باید از محدوده فرکانس امواج آنالوگ استفاده شود و این مسئله کیفیت تصویر را بیش از پیش تحت تاثیر امواج نویز و تداخلی قرار می‌دهد. ضمن اینکه امکان رصد کردن تصاویر در محدوده برای هر کس دیگر به سادگی فراهم می‌شود. بنابراین هیچوقت نمی‌‌تواند راه امن و مطمئن برای ارسال تصاویر آنالوگ باشد.

برای ضبط تصاویر آنالوگ نیز چاره‌ای از روی آوردن به سیستم دیجیتال نیست. بنابراین در نهایت باید تصاویر آنالوگ به دیجیتال تبدیل شوند. بدین منظور از دستگاه ضبط تصاویر دیجیتال dvr استفاده می‌شود. دی وی آر‌ها دستگاه‌های مختص ضبط و کنترل تصاویر دوربین های آنالوگ هستند. این دستگاه امکان کنترل و ارتباط دیجیتال با شبکه را نیز فراهم می‌کند.

به دلیل قیمت پایین‌تر دوربین‌های آنالوگ نسبت به دوربین‌های دیجیتال این دوربین‌ها به عنوان دوربین‌های مداربسته رایج در بازار ایران شناخته می شوند. گرچه اخیرا بازار به سمت دیجیتال شدن پیش می رود و بسیاری از سازمان ها به سوی دوربین های آی پی متمایل شده‌اند اما هنوز سرعت جایگزینی این نسل قبلی دوربین‌ها با نسل جدید دوربین‌های دیجیتال کند است.

مزایای دوربین‌های آنالوگ:

-قیمت پایین

-تنوع گسترده در بازار ایران

-سادگی نصب نسبت به دوربین‌های دیجیتال

معایب دوربین های آنالوگ:

 -کیفیت آنالوگ: کیفیت پایین تر نسبت به دیجیتال

-امکان نویز پذیری: به دلیل استفاده از سیستم آنالوگ

-هزینه بالای سیم کشی

-ارتباط بیسیم با کیفیت پایین و نا امن

دوربین‌های آی پی تحت شبکه

دوربین های ip نسل جدید دوربین‌های مداربسته هستند. امروزه بازارهای جهانی تمایل زیادی به دوربین‌های دیجیتال نشان داده است. این دوربین‌ها همان‌گونه که از نام‌شان پیداست از امواج کاملا دیجیتال برای تحلیل و ارسال داده‌های تصویر و صدا استفاده می‌‍کنند. یعنی برخلاف دوربین‌های آنالوگ، این دوربین‌ها از همان ابتدای دریافت تصاویر امواج را دیجیتال می‌کنند. ضمن بکارگیری از امواج دیجیتال، آن‌ها تحت بستر شبکه کنترل و مرتبط می شوند. هر دوربین همانند یک وسیله در شبکه عمل می‌کند و به وسیله شناسه شبکه ip و در قالب الگوها و قوانین شبکه به مرکز کنترل متصل می‌گردد.

همین ویژگی تحت شبکه بودن در دوربین‌های مداربسته ip برای آنها مزایای زیادی را به همراه می‌آورد.

مزایای دوربین های آی پی

-کیفیت بالای تمام دیجیتال

-امکان استفاده بهینه از کابل‌های ارتباطی

--امکان ارتباط بی‌سیم با امنیت و کیفیت بالا

-امکان ارسال هم‌زمان تصویر، صدا و برق در بستر شبکه

معایب دوربین‌های آی پی

-قیمت بالای دوربین‌ها

-محدودیت پهنای باند

دوربین‌های تحت شبکه ارتباط نزدیکی با شبکه جهانی اینترنت دارند. می‌توانند از شبکه داخلی به شبکه اینترنت متصل شوند و یا حتی مستقل از شبکه داخلی به اینترنت مرتبط شده و از آن طریق کنترل شوند.

برای ضبط تصاویر آن‌ها دیگر نیازی به dvr نیست بلکه یک دستگاه که تنها ارتباط شبکه‌ای ایجاد کرده و داده‌های دوربین‌های آی‌پی را ذخیره کند کافی است. به همین دلیل مفهوم ضبط دیجیتال جای خود را به مفهوم کاربردی‌تر ضبط شبکه می‌دهد. دستگاه ضبط تصاویر دیحیتال nvr  بدین منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کاربرد دوربین های مداربسته ip  آنجا نمود روشنی پیدا می‌کند که در پروژه‌های بزرگ بهینه‌سازی سیستم یک امتیاز محسوب می‌شود. اینکه چگونه تصاویر با حداقل کابل ارتباطی و با بالاترین کیفیت ممکن به مرکز نظارتی منتقل شود تنها از سیستم‌های تحت بستر شبکه بر می‌آید. امروزه یکی از دغدغه های مردم، عدم تمایل به وجود هرگونه سیم ارتباطی است. به همین دلیل است که شرکت‌های جهان تمام تلاش خود را بر ارتباطات بیسیم متمرکز می‌کنند.

در سیستم‌های مداربسته آنجا که نیاز به کابل ارتباطی است دوربین‌های تحت شبکه می‌توانند با ارتباطات سری و شبکه‌ای از افزایش تعداد سیم جلوگیری کنند. حال آنکه در بسیاری از مواقع در دوربین‌های شبکه می‌توان از ارتباط کاملا بی‌سیم استفاده کرد.

ارتباط دوربین‌های مداربسته بی‌سیم از طریق ip  بسیار مطمئن‌تر و امن‌تر است. برخلاف دوربین های آنالوگ که نگرانی از ربوده شدن تصاویر توسط هر فرد مبتدی توسط دریافت امواج آنالوگ وجود داشت در سیستم‌های بستر شبکه امکان کدگذاری امنیت بالایی را برای آن فراهم می‌کند. ضمن اینکه ارتباط بی‌سیم دیجیتال و تحت شبکه بدون افت کیفیت تصویر و صداست و امواج نویز بر کیفیت تصویر بی‌تاثیر است.

بحث دوربین‌های تحت شبکه آی پی همسان با بحث بر سر شبکه‌های کامپیوتری بسیار گسترده و پیچیده است. اما ارتباط شبکه با دوربین‌های آی پی هر پیشرفت مرتبط با شبکه را نیر بر دوربین‌ها لحاظ می‌کند. از آن جمله می‌توان به یکی از آخرین پیشرفت‌های شبکه یعنی power ove ethernet یا به اختصار poe اشاره کرد که این قابلیت دوربین‌های آی پی را نیز شامل شده است.

poe  برق را در بستر شبکه می‌فرستد و از کابل برق جداگانه فاکتور می‌گیرد. در واقع دوربین‌های مداربسته ip با قابلیت poe تصویر، صدا و  برق را تنها از طریق همان کابل شبکه منتقل می‌کنند. که این یک مزیت برای سیستم‌های تحت شبکه بشمار می‌رود.

دوربین های دومنظوره

این دوربین‌ها در واقع دوربین‌های آنالوگی هستند که پرت خروجی شبکه نیز در آنها تعبیه شده است. کیفیت آنها آنالوگ است و امکان استفاده از آنها بصورت دوربین آنالوگ و یا دوربین تحت شبکه وجود دارد.

 استفاده از این دوربین‌ها تنها زمانی توصیه می‌شود که سیستم مداربسته از نوع آنالوگ بوده اما اتصال یک یا چند دوربین بصورت مستقیم به شبکه مورد نیاز است.

 دوربین های دام dome   

معنی لغتی کلمه دام dome گنبد است. در واقع دوربین دام به معنی دوربین گنبدی شکل بوده و عنوان دوربین‌های سقفی نیز درباره آنها بکار میرود. این دوربین‌ها بیشتر برای نصب بر روی سقف طراحی شده و در اشکال فانتزی و متفاوتی در بازار موجود است. صرف نظر از قابلیت دید در شب و یا نوع لنز یا نوع امواج به کلیه دوربین‌های سقفی گنبدی شکل دوربین دام گفته می‌شود.

دوربین‌های صنعتی

استفاده از این دوربین‌ها برخلاف نامشان در بازار ایران، منحصر به مصارف صنعتی نیست. این دوربین‌ها که نام اصلی‌شان دوربین‌های بادی body camera می‌باشد دوربین‌های مکعب مستطیل شکلی هستند که معمولا قابلیت نصب لنز بصورت جداگانه روی آنها تعبیه شده است. از آنجا که سایر دوربین‌ها قابلیت سوار شدن لنز یا تعویض آن را ندارند از این دوربین‌ها بیشتر در جاهایی استفاده می‌شود که زوم یا فکوس مطلوب باشد.

دوربین‌های مینیاتوری

 دوربین‌های مینیاتوری یا mini camera همان‌گونه که از نامشان پیداست دوربین‌های مداربسته کوچک متداول در بازار هستند. از این دوربین‌ها بیشتر به عنوان دوربین‌های مخفی استفاده می‌شود. معمولا آنها را در جایی که می‌خواهند دوربین نامحسوس باشد بکار می‌گیرند.

دوربین‌های آی آر

به کلیه دوربین‌ها که از نور مادون قرمز برای تشخیص تصاویر استفاده می‌کنند دوربین‌های اینفرارد یا ir گفته می‌شود. در دوربین‌های مداربسته از این تکنولوژی بیشتر برای تشخیص تصاویر در تاریکی استفاده می‌شود. معمولا تعدادی led در اطراف لنز این دوربین‌ها نصب شده و بوسیله یک سنسور نور در تاریکی روشن می‌شوند.

دوربین‌های اسپیددام چرخشی

دوربین‌های چرخشی یا speed dome و یا ptz به کلیه دوربین‌های مداربسته گفته می‌شود که قابلیت چرخش دوربین در جای خود بوسیله کنترل کننده یا اتوماتیک فراهم شده باشد. از این دوربین‌ها بیشتر در مواقعی استفاده می‌شود که نیاز است که فرد تصاویر دوربین مداربسته را هم‌زمان نظارت کند. از این‌رو فرد می‌تواند با استفاده از قابلیت ptz سیستم‌های مداربسته ، دوربین را به هر جهت که می‌خواهد بچرخاند و در هر جا که می‌خواهد زوم کند. دوربین‌های اسپید دام به دلیل تعبیه شدن موتور روی آنها از قیمت بالاتری نسبت به سایر دوربین های مداربسته برخوردارند.

دوربین‌های ضد آب

به هر دوربین مداربسته که قاب آنها طوری طراحی شده باشد که از نفوذ آب به آن جلوگیری کند دوربین‌های ضد آب می‌گویند. ممکن است خود لنز نیز ضد آب (واتر پروف) طراحی شود اما در بیشتر موارد این قاب دوربین است که به عنوان ضد آب شناخته می شود. دوربین‌هایی که باید در فضای باز استفاده شوند و یا به اصطلاح دوربین های out door می‌‎بایست از قاب‌های ضد آب استفاده کنند.

دوربین‌های مخفی

دوربین‌های مداربسته مخفی می‌توانند در هر شکل و اندازه وجود داشته باشند. از آنجا که استفاده از دوربین‌های مخفی کاملا  ابتکاری می‌باشد. می‌توان آنها را در هر جای ممکن جاسازی کرد. انواع پیش ساخته آنها در قاب‌های مختلفی مثل قاب سیستم اطفاء یا قاب زنگ، ساعت دیواری ، پریز برق موجود است. معمولا از دوربین‌های مینیاتوری به عنوان دوربین‌های مخقی استفاده می‌شود.

  dvr  چیست ؟

دستگاه ضبط تصاویر دیجیتال digital video recording  که به اختصار dvr نامیده می‌شود یک سیستم نظارت و کنترل بر دوربین‌های مداربسته آنالوگ است. این سیستم قابلیت‌های فراوانی را برای دوربین‌ها فراهم می‌کند. از ضبط تصاویر با فرمت‌های تصویری و کیفیت‌های مختلف تا قابلیت‌های هشداری متنوع  ارتباط با شبکه و بکارگیری نرم افزارهای کاربردی.

دی وی آرها شامل تعداد محدودی ورودی و خروجی تصویر و صدا هستند و همین محدودیت تعداد ورودی ها آنها را دسته بندی کرده است. دی وی آر های با 4 ورودی تصویر را دی وی آر 4 کانال (dvr 4ch) می نامند. به همین ترتیب تعداد کانال ها می‌تواند 8 ، 16 و 32 باشد. دی وی آر های رایج در بازار از 32 فراتر نمی‌روند. اینها استاندارد‌های ورودی تصاویر هستند گرچه ممکن است برخی از شرکت‌ها خصوصا شرکت‌های چینی تعداد ورودی‌های متفاوتی برای محصولات خود در نظر بگیرند.

nvr   چیست ؟

دستگاه کنترل و ذخیره سازی تصاویر دوربین‌های مداربسته تحت شبکه ip را network video recording یا به اختصار nvr می‌نامند. این دستگاه بر مبنای کنترل دوربین‌های شبکه طراحی شده و مدل‌های مختلف آن در ابعاد مختلف موجود است. این سیستم امکان کنترل دوربین‌های ip و ذخیره سازی تصاویر آنها را فراهم می‌کند.

وظایف عمده ان وی آرها همانند دی وی آر ها بوده و قابلیت‌های نسبتا مشابهی را دارا می‌باشند. تفاوت‌ها تنها در بکارگیری و نحوه ارتباطشان با دوربین‌هاست. برخلاف dvr ها که اتصال تصویر و صدا را بسادگی فراهم کرده اند نحوه اتصال در nvr ها تابع مستقیمی از مفاهیم شبکه‌های کامپیوتریست. Nvr در واقع مرکز اتصال شبکه بشمار می‌رود و سیاست‌های اتصال در شبکه بر حسب نیاز با توجه به الگوی شبکه متفاوت خواهد بود.

 Bncچیست؟

bnc یا british naval connector نوعی فیش ارتباطی است که به منظور اتصال کابل‎‌های کواسیال بکار  می رود. این اتصال دهنده‌ها برای کابل های کواکسیلی از قبیل rg59، rg58 تا rg179 و rg316 مناسب هستند.

بی ان سی‌ها در زمینه‌های متفاوتی از جمله تجهیزات رادیویی، تلویزیونی، تجهیزات آزمایشگاهی، سیگنال‌های ویدیویی و همچنین برخی شبکه‌های کامپیوتری بکار برده می‌شوند. همچنین این اتصال دهنده‌ها فیش‌های متداول برای ارتباط دوربین‌های مداربسته آنالوگ هستند.

همانند سایر اتصال دهنده ها bnc ها نیز بصورت نری و مادگی با یکدیگر متصل می‎شوند شامل یک پین داخلی و یک فک دوار چرخنده می‌باشند. بدنه چرخشی بی ان سی نر در بی ان سی ماده با چرخشی 180 درجه قفل می شود. طراحی داخلی bnc ها سبب اتصال قفل شونده و مطمئن شده است.

bnc های موجود در بازار بسته به نوع اتصال آنها با کابل و همچنین ابزار اتصال دهنده آنها در انواع مختلفی یافت می‌‌شوند. از آن جمله می‌توان به بی ان سی های پیچی ، بی ان سی های فنری، بی ان سی های پرسی و... اشاره کرد.

برای اتصال بی ان سی های پرسی به کابل کواکسیال ابزار پرس بی ان سی نیاز است اما برای بی ان سی های پیچی یک پیچ گوشتی ریز کفایت می‌کند. که البته نیاز به توضیح نیست که اتصال بی ان سی های پرسی مطمئن‌تر می‌باشد.